Alexandre Deulofeu, biografía

Alexandre Deulofeu i Torres (La Armentera, 1903 – Figueras, 1978) político e filósofo da historia que escribiu sobre o que el chamou «Matemática da historia», unha teoría cíclica sobre a evolución das civilizacións.

Alexandre Deulofeu naceu en La Armentera, provincia de Girona, Cataluña (España), o 20 de setembro de 1903, onde o seu pai traballaba de farmacéutico. Aos tres anos foi vivir a San Pedro Pecador e nove anos despois trasladouse a Figueras. Estudou o Bacharelato no Instituto Ramón Muntaner de Barcelona e fixo as carreiras de Farmacia e Ciencias Químicas en Madrid, finalizando esta última en Barcelona. Ao volver a Figueras gaña as oposicións a cátedra e exerce o profesorado no instituto figueirense, iniciando unha etapa de intensa actividade política, primeiro como dirixente da Xuventude Nacionalista Republicana do Ampurdán e despois como rexedor por ERC. Alcalde accidental de Figueras durante a Guerra Civil, onde evitou enfrontamentos, saqueos e persecucións nesta cidade. Foi mobilizado como sanitario á fronte. Exiliouse en Francia o 5 de febreiro de 1939 coa retirada republicana. No exilio realizou varios oficios: mestre de diversas materias, músico violinista e saxofonista en diferentes grupos de música de entretemento e clásicos, agricultor experimental creador de plantacións sen terra con solucións líquidas da súa invención, obreiro de fábrica, albanel, escritor, poeta, etc. Entablou amizade con Francesc Pujols e Salvador Dalí. Volveu do exilio o 22 de xaneiro de 1947, dedicándose á farmacia, a seguir as súas investigacións e a escribir. Morreu en Figueras o 27 de decembro de 1978, deixando sin finalizar a versión extensa da súa obra magna titulada «A matemática da historia».

Afirmou que as civilizacións e os imperios pasan por uns ciclos equivalentes aos ciclos naturais dos seres vivos. Cada civilización pode chegar a cumprir, como mínimo, tres ciclos de 1.700 anos cada un. Comprendidos dentro das civilizacións, os imperios teñen unha duración promedio de 550 anos. Afirmou que mediante o coñecemento da natureza dos ciclos pódense evitar as guerras, consideradas innecesarias, facendo que os procesos sexan pacíficos no canto de violentos. Tamén afirmou que a humanidade poderá ser capaz de coñecelos, de alterar os propios ciclos, e que esta ha de tender a organizarse baixo a forma dunha Confederación Universal de pobos libres.

O enunciado da lei matemática que, segundo el, determina a evolución dos pobos resúmese nos seguintes puntos (Capítulo III da «Matemática da Historia» en catalán, edición de 1967):

1. Todos os pobos pasan por épocas de gran fraccionamiento demográfico, alternadas con outras épocas de gran unificación ou épocas imperialistas.
2. As épocas de gran fraccionamiento teñen unha duración de seis séculos e medio. As épocas de gran unificación teñen unha duración de dez séculos e medio. O século evolutivo comprende, xa que logo, dezasete séculos.
3. Durante este proceso evolutivo os pobos pasan por fases perfectamente establecidas para chegar, ao final do século, a ocupar a mesma posición que no seu comezo.
4. O século evolutivo comprende todas as ordes da actividade humana, é dicir, que debemos considerar, ademais dun século político, un século social, artístico, fiosófico, científico…
5. Todos os pobos seguen a mesma evolución, pero esta queda avanzada ou adiada segundo a posición xeográfica de cada país.
6. A forza creadora non é a mesma para todos os pobos. Para cada século existe unha zona de máxima intensidade creadora, e esta zona vaise desprazando dun século ao seguinte no mesmo sentido do proceso xeral. Este avanza en Europa, do Oriente cara ao Occidente mediterráneo e pasa despois da Península Ibérica á Galia, segue polas Illas Británicas, continúa a través dos pobos xermánicos e chega finalmente aos pobos nórdicos e eslavos.
7. Aos núcleos imperialistas que dan lugar a épocas de grande unificación política seguen procesos biolóxicos perfectos, idénticos entre eles e cunha lonxevidade que dura de cinco a seis séculos.
8. A transformación dos réximes político-sociais non se realiza segundo unha liña constante ascendente ou descendente, senón mediante avances e retrocesos de xeito alternativo uns máis intensos ca os outros, cousa que dá como resultado unha liña quebrada. A resultante desta liña equivale a un avance nun sentido determinado. É o que se chama «Lei dos dous pasos adiante e un atrás».

O seu pensamento ten relación coas ideas de Oswald Spengler e de Arnold J. Toynbee, que tamén enunciaron teorías sobre o carácter cíclico das civilizacións, pero sen acadar a medida matemática máis precisa que expón Deulofeu.

Durante o seu exilio e tamén con posterioridade, Deulofeu percorreu diversos museos, templos e monumentos de diferentes países onde, entre outras conclusións, deduciu ter atopado a orixe da arte románica durante o século IX entre o Ampurdán e o Rosellón, que era a orixe do que el chama o segundo século da civilización europea occidental, despois do primeiro século.